Opis stylów i zachowań komunikacji interpersonalnej – pasywnych, agresywnych i asertywnych. Na podstawie: „Jak być asertywnym” Paterson i „Sztuka skutecznego porozumiewania się” McKay, Davis, Fanning.
Komunikacja interpersonalna – wymiana komunikatów (językowych i niejęzykowych) między co najmniej dwiema osobami w celu wzajemnego przekazania myśli, uczuć, postaw itp. – inaczej rozmowa lub komunikowanie się. Wchodzi w zakres szeroko pojmowanej komunikacji społecznej (ang. human communication).
Wikipedia
Zawartość:
Styl pasywny
- niejasny styl wypowiedzi; brak bezpośredniej ekspresji uczuć, myśli i życzeń (wyrażamy je albo pośrednio, np. płacząc lub marszcząc brwi, albo całkiem je tłumimy)
- pomniejszamy znaczenie swoich wypowiedzi, np. „nie jestem ekspertem, ale”, „nie powinienem chyba tego mówić, ale”, „nie mam w tych sprawach doświadczenia”
- rozpoczynamy zdania od słów typu: „no nie wiem”, „a może”, „co powiesz na”, używamy wiele wtrąceń typu: „wiesz”, „rozumiesz”, „to znaczy”
- w czasie słuchania często się uśmiechamy, słuchamy więcej niż powinno nam to przypaść w udziale
- zdania twierdzące mogą brzmieć jak pytania (intonacja „do góry”, co wyraża niepewność i podatność na wpływy, np. „No więc, chciałbym prosić o podwyżkę?”
- sprzeciw wobec poglądów rozmówcy w ogóle tłumimy albo jedynie wyrażamy pośrednio np. poprzez lekki grymas twarzy
- unikamy konfliktów, jednak ukrywane potrzeby i uczucia sprawiają ze czujemy złość i frustrację; ukrycie manipulujemy otoczeniem, aby otrzymać to, czego chcemy – co ostatecznie wywołuje konflikty
Styl agresywny
- bezpośrednio wyrażamy swoje potrzeby, myśli, poglądy, ale często kosztem praw i uczuć innych
- często krzyczymy, głos podniesiony i pełen emocji, albo ton chłodny, beznamiętny
- posługujemy się komunikatami typu „Ty” – atakujemy, nadajemy „etykietki”
- usiłujemy wzbudzić w rozmówcy poczucie żalu i winy, oskarżamy lub grozimy
- mamy tendencje do poniżania innych, podkreślamy swoją nieomylność i wyższość nad innymi
- używamy uogólnień typu: „zawsze” i „nigdy”
- często osiągamy to, co chcemy, jednak otoczenie jest rozżalone i zniechęcone do kontaktów z nami, co powoduje w nas uczucie sfrustrowania i osamotnienia
- łatwo dajemy ujście swojej złości, ale nie odważamy się wyrażać swoich subtelnych uczuć, niepewności czy tego, co uważamy za oznakę własnej „słabości”
Styl asertywny
- jasny styl wypowiedzi – bezpośrednio wyrażamy nasze myśli, oczekiwania, potrzeby, uczucia
- jesteśmy otwarci, gdy chcemy być otwarci
- potrafimy stawiać granice, gdy tego potrzebujemy
- uważnie słuchamy i dajemy innym to odczuć
- skutecznie radzimy sobie z krytyką (bez nastawienia obronnego czy wrogiego)
- potrafimy otwarcie odmawiać, formułować prośby, mówić i przyjmować komplementy
- nie unikamy pokojowej konfrontacji ani odpowiedzialności za własne błędy i pomyłki
- jesteśmy konkretni, skoncentrowani na rozwiązaniu problemu
- otwarci na negocjacje i ustępstwa, ale nie kosztem swoich praw i godności
- w zachowaniu wyczuwa się pewność i siłę, empatię i życzliwość wobec siebie i innych ludzi
Zachowania pasywne, agresywne i asertywne – mają swoje własne pozawerbalne komponenty
Na komunikację niewerbalną (język ciała) składają się:
- głos (jego ton, siła, wysokość, barwa)
- tempo wypowiedzi
- kontakt wzrokowy
- pozycja ciała
- gesty dłoni
- mimika
Zachowanie pasywne
- głos cichy, niepewny, ledwo słyszalny; płaczliwy ton
- unikamy kontaktu wzrokowego, zawstydzeni odwracamy wzrok, oczy rozbiegane, skierowane w dół
- uśmiechamy się z zakłopotaniem, nerwowy śmiech, łatwo rumienimy się
- nerwowo ruszamy rekami, szuramy stopami, wiercimy się na krześle
- bawimy się biżuterią, włosami lub drobnymi przedmiotami
- garbimy się, kulimy się w sobie, głowa schowana w ramionach
- ogólne ułożenie ciała sugeruje napięcie lub przygnębienie
- ubiór i fryzura dobrane tak, by się nie wyróżniać; okulary, makijaż, zarost używane jako bariery
Zachowanie agresywne
- bezpośrednio i wyzywająco patrzymy rozmówcy w oczy, gniewne spojrzenie, zmrużone oczy
- uśmiechamy się z politowaniem
- demonstrujemy znudzenie
- nieprzyjaźnie gestykulujemy
- zaciskamy pięści, grozimy palcem
- kładziemy ręce na biodra
- wypowiadamy słowa zbyt głośno, tonem sarkastycznym i protekcjonalnym
- stoimy zbyt blisko, naruszamy prywatną przestrzeń rozmówcy
- postawa komunikująca gotowość do ataku, gesty szybkie i gwałtowne
- ubiór i dodatki mają onieśmielać innych lub demonstrować władzę
Zachowania asertywne
- bez skrępowania patrzymy rozmówcy prosto w oczy
- postawa wyrażająca gotowość do nawiązania kontaktu (nie krzyżujemy rąk czy nóg i nie trzymamy żadnych przedmiotów jako „obronnej tarczy”)
- nasze ciało jest odprężone, nie wykonujemy ruchów zdradzających wewnętrzne napięcie
- nie garbimy się, ściągamy łopatki; chodzimy równym i pewnym krokiem, z podniesioną głową
- wyraz twarzy dostosowany do treści przekazu (w poważnej dyskusji uśmiechamy się rzadko)
- mówimy przyjemnym, łagodnym, ale stanowczym tonem, z przekonaniem
- mocno ściskamy dłoń, gdy kogoś witamy lub żegnamy
- znajdujemy się w odpowiedniej odległości od rozmówcy
- gesty naturalne, wyrażające otwartość i odprężenie, podkreślające znaczenie wypowiadanych słów
- nasz wygląd odzwierciedla osobowość i własne upodobania, potrafimy dostosować go do sytuacji
> Zobacz także naszą całą kategorię o asertywności.
