Samoocena (poczucie własnej wartości), może być rozpatrywana na wielu płaszczyznach. Dzisiaj krótko przedstawię najpopularniejsze. Rozpocznę od podstawowego podziału na samoocenę ogólną i szczegółową.

Samoocena globalna i szczegółowa.

Samoocenę można rozpatrywać jako globalną (ogólną) – opierającą się na ogólnych sądach na swój temat. A także szczegółową – w zależności od kontekstu, kategorii, cechy, którym może być np. dziedzina życia, zdarzenia mające szczególne znaczenie dla osoby, np. wygląd fizyczny, zdolności umysłowe, osobowość, praca, relacje z innymi, itd.

Kwestionariusze.

Popularny w Polsce Wielowymiarowy Kwestionariusz Samooceny MSEI (O’Brien i Epstein) służy do badania samooceny globalnej i szczegółowej.
Jest on bardzo rozbudowany, składa się z wielu komponentów związanych z samooceną. Na 116 skalach trzeba określić m.in.: ogólny poziom poczucia własnej wartości, kompetencje, samokontrolę, samoakceptację, atrakcyjność, itd.
Inny kwestionariusz to Skala Samooceny SES (Rosenberg)
do badania samooceny ogólnej. Jest prosty i składa się z 10 pytań/skal.

Samoocena jawna i ukryta.

Z kwestionariuszami jest taki problem, że do końca nie wiadomo czy udzielane odpowiedzi są prawdziwe, czy też „naciągane” w celu lepszego zaprezentowania się.
Dlatego sprawdza się kolejne 2 wymiary samooceny – jawną, czyli to co świadomie prezentujemy, i ukrytą – często podającą rzeczywistą ocenę, bo jak wspomniałem jawna może być przekłamywana.

Cechy samooceny.

Samoocena posiada następującą charakterystykę (umiejscowioną na skali):
a) niska-wysoka
b) pewna- niepewna
c) stabilna – niestabilna w czasie

Np. prof. Doliński (psycholog) podał taki przykład: „Samoocena wysoka i niepewna występuje u ludzi, którzy dość nieoczekiwanie odnoszą sukcesy i do końca nie wiedzą czy np. awans osiągnęli dzięki swoim umiejętnościom czy poprzez koneksje.” (SWPS wykłady 2008-09 )

Tomasz Kurzydłowski

Podobne artykuły:

  1. Co to jest poczucie własnej wartości? Jedną z dziedzin zainteresowań i badań psychologicznych, jest obszerny dział związany z JA. W nim znajduje się temat samooceny. Wśród psychologów toczą się dyskusje o roli samooceny i jej wpływu na życie. Niektóre dawniejsze tezy, w świetle nowszych badań, zostały...
  2. Jaki masz największy problem związany z podniesieniem poczucia własnej wartości (samooceny)? Dzisiejszym postem rozpoczynamy dyskusję o poczuciu własnej wartości (PWW). Według naszych obserwacji PWW jest decydującym czynnikiem wpływającym na odczuwanie szczęścia i tworzenie dobrych małżeństw. Do psychologa zwracają się osoby z różnymi problemami, ale bardzo często okazuje się, że to niska...
  3. Planowanie pracy nad samooceną Problem jaki napotyka wiele osób podczas pracy nad samooceną może być związany z brakiem, czy zanikiem, entuzjazmu, systematyczności i motywacji do dalszych starań. A przecież zmiana samooceny na pozytywną jest poważną sprawą w życiu! Pragniemy i oczekujemy tej zmiany! Więc...
  4. Samoocena jako istotny motyw działania człowieka Samoocena jest tematem złożonym. A przy tym niezmiernie ważnym, co staraliśmy się przedstawić w poprzednich artykułach. Nie może więc zabraknąć małej dyskusji o zasięgu jej oddziaływania. Ogólnie przyjmuje się: „Samoocena jest uznawana za jeden z najważniejszych regulatorów zachowania, a dążenie...
  5. Potrzeba zasługiwania na akceptację Magda pisze o tym, że ma potrzebę pomagania, dawania innym ludziom czegoś, często wbrew sobie samej, nawet ze szkodą wyrządzaną samej sobie. Robi to po to by poczuć, że ma prawo do kontaktu z tymi ludźmi, musi czuć się im...